Zdanje na uglu Kralja Milana i Kneza Miloša iz 1924. godine promenilo je namenu u centar za istraživanje i mesto susreta naučnika, studenata, đaka i ljudi koji veruju u svet nauke.
Prostor nekadašnje Jadransko-podunavske banke na uglu ulica Kralja Milana i Kneza Miloša ostala je iste površine i spratnosti ali je promenila namenu – postala je zadužbina Miodraga Kostića odnosno Palata nauke – centar za istraživanje i mesto susreta sadašnjih i budućih naučnika, studenata i đaka, kao ljudi svih generacija koji veruju u svet bezgraničnih mogućnosti koji otkriva nauka.
Sastoji se od 19 istraživačkih centara kojima rukovode profesori i docenti Elektrotehničkog fakulteta (ETF), navedeno je jednom prilikom u pozivu za medije.
Istorija zdanja i nekadašnji izgled
Zdanje je sagrađeno 1924. godine prema projektu nemačkog arhitekte Augusta Rajnfelsa i za potrebe Jadransko-podunavske banke, u to vreme vodeće na ovim prostorima, koja je nakon završetka objekta u Kralja Milana 11 svoje sedište premestila iz Ljubljane u Beograd. Palata je bila zamišljena kao monumentalno zdanje podigunuto u slavu finansijske moći, ali i kao nesumnjiv znak klijentima da će njihova sredstva biti u dobrim i sigurnim rukama.
U vreme izgradnje, Jadransko-podunavska banka važila je za najveću banku na teritoriji Kraljevine Jugoslavije. Nastala je 11. maja gore pomenute godine, udruživanjem Jadranske banke nastale 1905. godine u Trstu, a od 1921. godine sa sedištem u Beogradu i Podunavskog trgovačkog akcionarskog društva, takođe iz Beograda. Predsednik banke prilikom osnivanja bio je uspešni bankar i privrednik Vladimir Matijević, koji će na ovom mestu biti do svoje smrti 1929. godine, dok je direktor bio Stevan Karamata, prenosi 011 Info.
Obojica su bili u upravi Srpske banke, najveće novčane institucije Srba u Austrougarskoj i najvećeg akcionara novoosnovane banke, što je u potonjim godinama dovodilo u pitanje poslovanje Jadransko-podunavske banke, posebno u berzanskim poslovima. Ipak, od samog osnivanja, Jadransko-podunavska banka nastupala je sa velikim sredstvima i imovinom, sa brojnim podružnicama u čitavoj Kraljevini, kao i ekspoziturama u Njujorku i Čileu. Bila je jedan od osnivača prvog Udruženja banaka iz Beograda, a njeno uspešno poslovanje nastavilo se sve do 1944. godine, da bi 1946. godine sa Izvoznom bankom, Beogradskom zadrugom i Beogradskom trgovačkom bankom bila objedinjena pod nazivom Jugoslovenska izvozna i kreditna banka.
Arhitektonsko blago
Fasada je osmišljena u postakademističkom stilu, koji je u to vreme još bio dominantan stil u izgradnji poslovnih i zgrada od javnog značanja. Zbog svojih ukrasa i razrađene fasade, svrstava se u red retkih zdanja u Beogradu koja su krajem XIX i početkom XX veka čijem se spoljnom izgledu posvećivala značajna pažnja.
Bogato ukrašena fasada obiluje brojnim elementima iz antičke grčke mitologije i arhitekture od jonskih stubova koji nose najviše nivoe zgrade do predstava mitoloških bića u vidu skulptura i medaljona. I tu se posebno vodilo računa. Na vrhu zgrade nalaze se četiri para figura rimskih bogova – Posejdona i njegove žene Amfirite, Posejdona i Apolona, Afrodite i Hermesa, te Apolone i Tihe, boginje sreće i blagostanja. U narednom redu se nalaze prikazi Hermesa i drugih mitskih pratilaca bogova, istovremeno nudeći simbol sreće i blagostanja, kao i božanske zaštite putnika na trgovačkim putevima kojima su se obavljali poslovi Jadransko-podunavske banka.
Kamene predstave sa likom Apolona, Afrodite, Tihe, Apolona, a posebno Heremesa i Posjedona, prisutne su i na nižim nivoima zgrade, kako kroz skulpture celog tela, tako i kroz ukrasne u vidu glava božanstava ili mitskih personifikacija u vidu bika, delfina, riba, morskih konjica, nimfi, sirena, kao i njihovih pratilaca. Pored ovih antičkih simbola, nalaze se i niz medaljona sa prikazom raznih delatnosti – ratarstva, pomorstva, industrije, rudarstva, oblasti u kojima je poslovala banka.
Iako je arhiv banke stradao u narednim decenijama, zabeleženo je da je za izradu većine skulptura bio zadužen slovenački vajar Lojze Dolinar, dok je medaljone izgradio Toma Rosandić. Dolinar je bio u bliskom odnosu sa bankom, koja je i finansirala izgradnju njegovog ateljea u Ljubljani.
