Foto: Pexels

Da li znate koja je najstarija kuća u Beogradu iz 1727. godine?

Početak
07/11/2023

Kuća u ulici Cara Dušana 10 građena je do 1727. godine i najstarija je sačuvana kuća u Beogradu, glavnom gradu Srbije. Kuća se nalazi u naselju Dorćol, na opštini Stari Grad, i proglašena je spomenikom kulture 1987. godine.

Kuća je jedno od prvih gotovih zdanja podignutih za vreme austrijske okupacije severne Srbije 1718-1739. Gradnja je počela 1724. Projektovao ju je švajcarski arhitekta Nikola Doksat, koji je u to vreme bio pukovnik austrijske vojske. Doksat je izradio regulacioni plan za taj deo Beograda, a posebno za rekonstrukciju Beogradske tvrđave. Godine 1738. optužen je za izdaju i pogubljen je pod zidinama.

Kuća je izgrađena za sedlara Eliasa Flajšmana. Bio je cenjen čovek u zajednici i odbornik u beogradskom opštinskom veću. Osim za stanovanje u njoj, zgradu je koristio i kao radionicu.

Posle 1740. godine, kada su se Austrijanci povukli, a Osmanlije ponovo preuzele kontrolu nad Beogradom, kuća je ostala naseljena i na ovaj ili onaj način, služila je kao radionica ili radnja od kada je podignuta do danas. Oštećena je tokom opsade Beograda 1789. godine, kada su Austrijanci povratili Beograd, ali je kasnije rekonstruisana. Krajem 19. veka zgrada je temeljno obnovljena: krov je promenjen i spušten, a ukrasi na fasadi su promenjeni i prilagođeni savremenim stilovima u arhitekturi.

Nakon što je Austrija izgubila Austro-turski rat 1737–1739, severna Srbija, uključujući Beograd, vraćena je Turcima. Jedna od odredbi Beogradskog ugovora iz 1739. godine glasila je da je Austrija morala da sruši sva utvrđenja i vojne i civilne objekte koje je izgradila tokom okupacije. Mnogi barokni objekti su porušeni. Međutim, Austrija nije rušila objekte van zidina tvrđave. Tako je kuća i opstala.

Kuća je bila druga u nizu od sedam identičnih na desnoj strani ulice koja je u to vreme važila za „nemački deo grada“. Još dve kuće su preživele do tridesetih godina prošlog veka kada su porušene i ostala je samo ona pod brojem 10.

Foto: Wikipedia/Public domain

Do 1950. godine u prizemlju je bila bakalnica, a u podrumu je bila tekstilna radionica „Narodni heroj Anđa Ranković“. Nazvana po pokojnoj supruzi Aleksandra Rankovića, jednog od najmoćnijih komunističkih političara. Posle 1945. godine radnja je prerasla u „Beko”, nekada jednu od najvećih fabrika odeće u Srbiji. Do sredine 2000-ih u zgradi se nalazila pekara. Bila je to prva pekara u bivšoj Jugoslaviji koja je radila 24 sata dnevno. Nova, moderna pekara-picerija otvorena je 2008. godine.

Arhitektura

Fasada objekta je izvedena u tadašnjem baroknom maniru, koji je Dokat želeo da primeni u celom nemačkom delu Beograda i predstavlja tipičan primer stambeno-poslovne urbane kuće, uobičajene na području Habzburške monarhije. Kuća ima podrum, prizemlje i sprat. Njena prvobitna fasada bila je podeljena jednostavnim horizontalnim vencem iznad prizemlja, bočnim pilastrima na uglovima i, verovatno, profilisanim krovnim vencem.

Od 2017. godine, kuća važi za najstariji objekat Beograda i jedina je stambena kuća iz prve polovine 18. veka sačuvana u urbanoj strukturi Beograda.

Gradska uprava je 2010. godine pripremila izveštaj kojim je predviđena adaptacija zgrade u muzej, ali još od 2017. godine to nije realizovano…

NEWSLETTER

Prethnodni članak

19. vek iza zatvorenih vrata – uđite sa nama u jedan od najstarijih stanova u Parizu

Sledeći članak

Moda u Beogradu od 1930. do danas – gde je iščezla elegancija?

Ne propustite

Da li znate šta spaja čuvene Rokfelere, Milenu Dravić, Nebojšu Glogovca i Moma Kapora?

Od trenutka kada se u svom punom sjaju i raskoši predstavio Beogradu

Istorija naziva najpoznatijih beogradskih ulica: Pojedina “Imena” kakva danas znamo datiraju još iz davne 1872. godine

Istorija beogradskih ulica predstavlja jedan od najfascinantnijih aspekata urbanog života u Srbiji.

Hotel “Bristol” ponovo otvara svoja vrata, a mi vam donosimo raskošnu istoriju postojanja koje premašuje jedan vek

Smešten u srcu Beograda, u Karađorđevoj ulici, nadomak reke Save i u