Prilikom bombardovanja Beograda 6. aprila 1941. godine, zgrada Biblioteke izgorela je do temelja. Šteta je bila ogromna: uništeno je mnogo retkih knjiga.
Da li ste znali ko je upravljao ovim zdanjem i kakva je sudbina NBS bila nakon 6. aprila? Mi vam u nastavku teksta donosimo kratak isptorijat ovog zdanja.
Narodna biblioteka Srbije otvorena je na Kosančićevom vencu 1925. godine, u bivšoj fabrici za proizvodnju papira i kartona Milana Vape, čuvenog industrijalca i jednog od najvećih srpskih dobrotvora.
Kada je Vapa to zdanje 1921. godine prodao Kraljevini SHS objekat je bio neuslovan, ali je u međuvremenu adaptiran.
Inicijativu da Ministarstvo prosvete od Vape otkupi zgradu na Kosančićevom vencu uputio je 6. aprila 1921. tadašnji upravnik NBS akademik Jovan N. Tomić, istoričar i ličnost koja je najduže bila na čelu te nacionalne institucije, od 1903. do 1927.
Broj stalno zaposlenih koji su bila podeljena na tzv. ukazne i neukazne činovnike, godinama je varirao između šest i devet što nije moglo da zadovolji ni osnovne potrebe nacionalne biblioteke, posebno u razdoblju adaptacije nove zgrade i preseljenja bibliotečkih zbirki i inventara.
Kako je u tom razdoblju Narodna biblioteka imala svega šestoro stalno zaposlenih (upravnik, pomoćnik upravnika, rukovalac i trojica praktikanata), a imajući u vidu odredbe Člana 9. Zakona o Narodnoj biblioteci koji je propisivao da jedan rukovalac bude zadužen za 25.000 svezaka bibliotečkog materijala, bilo je potpuno jasno kako ta ustanova nije raspolagala ni minimumom potrebnog, zakonom definisanog, stručnog osoblja.
06.04.1941. godine
Tokom Drugog svetskog rata 1941. godine, Nemci su Srbiji uništili istorijsko blago...
U prvom nemačkom naletu na Beograd poginulo je 2.274 ljudi, porušeno 627, a oštećeno preko 8.500 zgrada. Najznačajniji spomenik kulture uništen u bombardovanju je Narodna biblioteka, tada smeštena na Kosančićevom vencu – potpuno je izgorela, a sa njom i 500.000 knjiga i časopisa objavljivanih od njenog osnivanja 1832. godine do tada. Nenadoknadiv gubitak predstavljaju nestale retkosti i unikati: 1.424 ćirilska rukopisa od 12. do 18. veka, među kojima je i stotinak rukopisnih knjiga na pergamentu i inkunabula, knjiga štampanih pre 1500. godine.
U rano jutro, u nedelju 6. aprila 1941. godine, NBS je sravnjena sa zemljom. U vatrenoj stihiji su nestale vredne stare knjige, a ceo fond mogao je biti spasen da je zgrada bila otključana. Požar je izbio negde oko 18 sati, a budući da ga niko nije gasio, utihnuo je tek u sredu, 9. aprila, u popodnevnim satima. Na ovom mestu, već 80 godina unazad stoji rupa, koja seća na stravičan događaj.
Ono malo neoštećenih, knjiga koje su bile na čitanju i u magacinu u Kosmajskoj ulici, preneto je i smešteno u zgradu Državne štamparije. Prve ratne godine Biblioteka smeštena u zgradu Ferijalnog saveza u Francuskoj ulici. Nakon toga za smeštaj su određeni magacini u Višnjićevoj ulici, u kojima je ranije čuvano voće i povrće, gde je Biblioteka dočekala i kraj rata.
Posle rata je za potrebe Biblioteke adaptirana zgrada hotela “Srpska kruna”. Pitanje zgrade pokreće se još nekoliko puta, da bi povodom proslave sto pedesete godišnjice Prvog srpskog ustanka, 1954. godine, bilo odlučeno da se kao spomenik ustanku podigne spomen-biblioteka. Prvobitno je određeno da plac bude na Guberevcu (ugao ulica Franše Deperea i Kneza Miloša). Kasnije se stvorila mogućnost za dobijanje bolje i povoljnije lokacije na Svetosavskom platou. Arhitekta Ivo Kurtović je u toku 1961. i 1962. godine izradio idejni projekat zgrade Narodne biblioteke. Tadašnji upravnik Čedomir Minderović radio je na prikupljanju dokumentacije o organizaciji i načinu rada značajnih biblioteka u Evropi. Grupe stručnjaka Narodne biblioteke, u pratnji arhitekte Iva Kurtovića, obišle su biblioteke u Rimu, Parizu, Bonu, Štokholmu i još nekim gradovima.
Kamen-temeljac današnje zgrade Narodne biblioteke na platou kod Hrama Svetog Save položen je 20. oktobra 1966. godine. Sa preseljenjem Biblioteke počelo se u maju 1972. godine; čitaonica je otvorena 29. novembra iste godine, a svečano otvaranje upriličeno je 6. aprila 1973. godine.
