Na fotografijama koje vam donosimo u današnjem članku vidi se izgradnja mnogih znamenitih zdanja koji su danas simboli Beograda, Bulevar kralja Aleksandra bez Glavne pošte i Crkve Svetog Marka, u Varoš kapiji umesto hlebarsko-pekarske radnje – prodavnica vina, a umesto današnje palate “Albanija” – poznata čaršijska kafanica…
Zavirite u vremeplov i pogledajte kako je naša prestonica izgledala pre nekoliko decenija, pa i skoro pre jednog veka.
Baš tu, na uglu Knez Mihailove i Kolarčeve ulice, u drugoj polovini 19. veka beše jedna žuta udžerica koja je služila kao kafana po imenu Albanija. Bio je to objekat načinjen od kamenja slepljenog blatom, sa podom koji je više bio kaljuga nego li valjani patos ugostiteljskog objekta. Ukratko, danas bi na ovoj kafani pisalo: “Sklono padu”.
Sam objekat u kome je bila kafana podigao je gazda Krsta Tomanović, trgovac koji je prodavao gvožđe na veliko, a plac kupio 1860. i tu izgradio više lokala koje je izdavao u zakup bez želje da u njih dalje ulaže. Od svog otvaranja, pa sve do rušenja 17. oktobra 1936. godine, kafana Albanija bila je vazda puna gostiju. Nikome nije smetala niska tavanica zbog koje bi gosti, počesto, čelom “ljubili” dovratak. “Kafana je za sedenje, a i kome se još stoji u dobrom društvu…” govorili bi gosti sa osmehom na licu tražeći slobodan ne bi li se bacili na čašicu razgovora i porciju ćevapa dišući taj iskreni, stari duh Beograda.
1906. godine Igor Rahmanjinov komponuje svoju drugu simfoniju, slavni pisac Karduči dobija Nobelovu nagradu za poeziju, a u Beogradu polako niče velelepna palata. Zidanje zdanja na Terazijama započeto je u martu 1905, a završeno u decembru 1907. godine. Otvorio ju je 1908. lično srpski kralj Petar I Karađorđević, a njegovi stalni gosti bili su prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević, srpski premijeri Nikola Pašić, Dragoslav Marković i Zoran Đinđić. A u palatu su svraćali Tito, Sukarno, Gadafi, Brežnjev i Milošević. Zidovi palate “Moskva” svedoci su istorijskih zbivanja ne samo u Srbiji već na Balkanu i u Evropi.
Više o hotelu “Moskva” pročitajte u našoj priči OVDE
Nekada pusto i zapušteno polje ispred tvrđave 1869. godine počinje da se uređuje i postepeno pretvara u park. Trasiranje staza i sadnja drveća na Velikom Kalemegdanu traju do 1905. godine, a tada počinje proširivanje na Mali Kalemegdan. To je danas prostor od Paviljona „Cvijeta Zuzorić” do Zoološkog vrta. Krajem 19. veka podignuti su prvi spomenici istaknutim srpskim piscima kulturnim i javnim poslenicima. Tu galeriju danas čine spomenici Đuri Daničiću, Jovanu Gavriloviću, Jovanu Subotiću, Jaši Prodanoviću, Jovanu Skerliću, Vojislavu Iliću, Janku Veselinoviću, Simeonu Roksandiću, Milošu Crnjanskom, Bori Stankoviću, Đuri Jakšiću, Aleksi Šantiću, Jovanu Dučiću, Radoju Domanoviću, Milošu N. Đuriću, Kosti Taušanoviću, Stevanu Mokranjcu, Ivanu Goranu Kovačiću, Branku Radičeviću i Milanu Rakiću.
Spomen-obeležje nalazi se na Velikom Kalemegdanu. Na tom mestu je aprila 1867. godine knez Mihailo Obrenović primio ključeve Beogradske tvrđave. Ovaj čin označio je kraj turske vladavine. Spomen-obeležje, rad vajara Mihaila Paunovića, postavljeno je 1967. godine povodom obeležavanja stogodišnjice ovog značajnog trenutka srpske istorije…
Nazvana prema knezu Mihailu Obrenoviću, koji je na presto stupio prvi put 26.juna 1839. godine, Knez Mihailova ulica je jedna od najstarijih i najcenjenijih znamenitosti grada. I pre nego što je ulica nazvana prema srpskom knezu, smatra se da je ona bila glavna ulica Singidunuma u doba Rimljana. Za vreme Turaka, Knez Mihailova je predstavljala glavni trgovački centar, gde su se skupljale zanatlije, a iz radnji se širili mirisi raznovrsnih proizvoda. Tu su podizane bogataške kuće, zvonile džamije, održavani razni festivali. Za vreme vladavine kneza, ulica je regulisana 1867. godine prema nacrtima srpskog arhitekte i urbaniste Emilijana Josimovića, koji je osmislio kako će izgledati veliki deo starog grada. U čast kneza, pored naziva glavne ulice, podignut je i spomenik na platou Trga republike…
Na mestu na kom se danas nalazi Brankov most, spajajući stari i novi deo prestonice, nekada je stajao Most kralja Aleksandra Prvog, Zemunski most ili Acin most, kako su ga Beograđani zvali. Starosedeoci tvrde da je to bio najlepši most koji je Beograd ikada imao. Na mestu današnjeg mosta, Sava je bila najpogodnija za prelaz, pa su tu, tokom istorije, bili najčešće postavljani pontonski mostovi. Prvi pravi most u istoriji, koji je drumski spojio Beograd i Zemun, bio je most kralja Aleksandra, koji je predstavljao jednu od najvažnijih i najpoznatijih građevina koja je postojala u našoj prestonici. Ovaj velelepni most bio je predivan viseći kolos, oslonjen na dva armirano-betonska stuba, napravljen u srpsko-vizantijskom stilu, dok su čitavu konstrukciju držala čelična užad.
Decenijama su centralnim gradskim trgom prolazili tramvaji ka Kalemegdanu, a šine su uklonjene tek posle Drugog svetskog rata u kojem je i ovaj deo prestonice pretrpeo velika oštećenja. U posleratno doba Trg republike (ime koje nosi od 1945.) je često služio i kao veliki parking pre nego što je pretvoren u deo pešačke zone…
Na današnjoj periferiji Beograda postoji jedna stara opština, ili bolje rečeno, varošica, u čijem centru se nalazi zaštićeno ambijentalno jezgro sa najstarijom sačuvanom kaldrmom na čitavoj teritoriji prestonice. Reč je o gradskoj opštini Grocka u kojoj je ostao sačuvan stari “drum” pravljen od rečnog kamena izvađenog iz obližnjeg Dunava, još ranom Srednjem veku. Danas se kaldrma može videti u Beogradu još samo na Kosančićevom vencu i u starom Zemunu Glavna ulica u Grockoj je tako izuzetno dragocena kulturno-istorijska celina, a kompletna Gročanska čaršija ima veliki značaj ne samo za Beograd već i za Srbiju.
Sve do 1880-ih godina područje današnjeg trga bila je velika bara na istočnom rubu grada, gde su Beograđani lovili divlje patke i jarebice. U to vreme vlasnik ovog prostranog zemljišta bio je diplomata, političar i jedan od osnivača Cvenog krsta Đorđe Simić, po kome je čitav ovaj prostor bio poznat kao “Simićev majur”. Međutim, veliko Simićevo imanje 1877. kupuje Škotlanđanin Fransis Makenzi, po kome danas jedna ulica u okolini nosi naziv. Narod je pogrešno protumačivši njegovu nacionalnost nazvao ovu gradsku oblast – Englezovac.
Makenzi je pravilno isparcelisao imanje, prosekao i nivelisao ulice, a između 1882. i 1888. podignuta je i velika gostionica, odnosno stari hotel “Slavija”. U to vreme, na Slaviji su se nalazile i neke od najstarijih kafana u gradu – “Tri seljaka” i “Rudničanin”, koje su porušene pred početak i u toku Drugog svetskog rata. Smatra se da je trg dobio ime po starom hotelu “Slavija”, a u samom hotelu se na prvom spratu nalazila skulptura boginje Slavije, simbola svih Slovena. Između dva svetska rata na Slaviji skoro ništa nije građeno. U novembru 1940. počela je gradnja Mitićevog magazina, zgrade predviđene visine 60 metara, koja bi bila najviša u gradu…
Nepotpisane fotografije preuzete sa sajta Rentastan.com
